To najtrudniejszy nowotwór do wykrycia. 80% osób dowiaduje się tuż przed śmiercią

Nowotwory – globalne wyzwanie zdrowotne

Nowotwory zajmują drugie miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów na świecie, odbierając życie około 10 milionom osób rocznie. W Unii Europejskiej odpowiadają za co czwarte zgony, natomiast w Polsce co roku diagnozuje się ponad 170 tysięcy nowych przypadków. Pomimo dynamicznego rozwoju medycyny, wiele z tych chorób jest wykrywanych zbyt późno, co znacznie utrudnia skuteczne leczenie.

 

Szczególnie niebezpieczne bywają nowotwory, które przez długi czas nie dają żadnych objawów, przez co ponad 80% pacjentów dowiaduje się o nich dopiero tuż przed śmiercią.

Rak płuca w liczbach

Rak płuca to najgroźniejszy i najśmiertelniejszy nowotwór na świecie. Stanowi przyczynę aż 28% zgonów wśród mężczyzn i 10% wśród kobiet. W Polsce co roku choroba ta odbiera życie około 20 tysiącom osób – więcej niż rak piersi, prostaty i jelita grubego łącznie.

 

Najnowsze dane Globalnego Centrum Obserwacyjnego Nowotworów WHO z początku 2024 roku wskazują, że rak płuca jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem na świecie i wiodącą przyczyną zgonów z powodu chorób nowotworowych u obu płci.

 

W 2021 roku w Polsce zdiagnozowano ponad 20,5 tysiąca nowych przypadków raka płuca, w tym 12 332 u mężczyzn i 8 240 u kobiet. Głównym czynnikiem ryzyka rozwoju tej choroby pozostaje palenie tytoniu, dlatego to właśnie profilaktyka pierwotna, opierająca się na edukacji i zapobieganiu paleniu, jest kluczowym elementem walki z rakiem płuca.

 

Palenie tytoniu – główny sprawca raka płuca

Aż osiem z dziesięciu najczęstszych nowotworów ma związek z paleniem tytoniu. Wśród nich wymienia się nowotwory jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku oraz raka płuca. Ponadto tytoń zwiększa ryzyko niektórych innych nowotworów, takich jak rak pęcherza, nerki, żołądka, jelita grubego, trzustki i szyjki macicy.

 

Jeśli ktoś pali jedną paczkę dziennie przez 20 lat, czyli ma 20 paczkolat na swoim koncie, ryzyko zachorowania na raka płuca drastycznie wzrasta.

Choć rak płuca najczęściej dotyka palaczy, również osoby narażone na bierne palenie znajdują się w grupie ryzyka. Gdyby skutki ekspozycji na dym tytoniowy biernych palaczy zostały uwzględnione w statystykach, roczna śmiertelność w Unii Europejskiej z tego powodu mogłaby sięgać nawet 80 tysięcy osób.

 

Objawy raka płuca mogą być mylone z innymi schorzeniami

Rozwój raka płuca bywa bardzo podstępny. Przez długi czas choroba nie daje charakterystycznych objawów, co sprawia, że często zostaje wykryta dopiero w zaawansowanym stadium. Specjaliści wskazują, że aż 80% diagnostyk odbywa się w III lub IV stadium choroby, kiedy rokowanie jest bardzo niekorzystne.

 

Typowe symptomy często przypominają przewlekłe zapalenia oskrzeli, infekcje wirusowe czy przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Do najczęstszych objawów należą:

• przewlekły kaszel,
• duszność,
• ból w klatce piersiowej,
• nawracające zapalenia płuc,
• krwioplucie.

 

Znaczenie wczesnej diagnostyki

W Polsce działa program przesiewowych badań na raka płuca finansowany przez NFZ, który wykorzystuje niskodawkową tomografię komputerową. Skierowany jest do osób z grup wysokiego ryzyka i umożliwia wykrycie raka w początkowym stadium, kiedy skuteczność leczenia jest znacznie większa.

 

Eksperci podkreślają, że usprawnienie organizacji opieki, skrócenie czasu diagnostyki oraz dostęp do nowoczesnych terapii mogą znacząco podnieść wskaźniki przeżywalności pacjentów.

 

Profilaktyka – klucz do walki z rakiem płuca

Najważniejszym czynnikiem profilaktyki pierwotnej pozostaje rezygnacja z palenia, zarówno tradycyjnych papierosów, jak i e-papierosów czy podgrzewaczy tytoniu, które także mogą zwiększać ryzyko raka.

 

Ważny jest również szeroko pojęty zdrowy styl życia, regularne badania kontrolne oraz edukacja społeczeństwa na temat zagrożeń płynących z palenia i innych czynników ryzyka.