Od nowego roku Polacy doświadczą przełomowej zmiany w korzystaniu z usług lekarzy w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Wchodzi w życie długo oczekiwana ustawa, którą rząd określa jako cyfrowy przewrót porównywalny ze wprowadzeniem e-recepty. Nowy system ma zapewnić pacjentom wygodę, przejrzystość oraz skuteczniejsze umawianie wizyt. Mimo to eksperci alarmują, że zmiany niosą także wyzwania i dotyczą wszystkich korzystających z publicznej opieki zdrowotnej. Już wkrótce ruszy pilotaż programu.
Kryzys finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia
Stan finansów NFZ budzi poważne obawy dotyczące stabilności systemu w nadchodzącym roku. Eksperci wskazują, że bilans wydatków w 2025 roku był ujemny, a prognozy na 2026 rok przewidują lukę finansową sięgającą nawet 23 miliardów złotych. Niedobory te powstały w wyniku kilku równoczesnych czynników: niższych niż zakładano wpływów ze składek zdrowotnych – po trzech kwartałach 2025 roku brakuje około 3,5 miliarda złotych – oraz gwałtownego wzrostu kosztów świadczeń medycznych.
Ustawowe podwyżki wynagrodzeń pracowników ochrony zdrowia, choć niezbędne, wyczerpały nadwyżki ze składek. Szpitale muszą wypłacać wyższe pensje zatrudnionym na etatach, co ogranicza możliwości finansowania inwestycji i nowych terapii. Dodatkowo na fundusz nałożono zadania wcześniej finansowane z budżetu państwa, bez zwiększenia dochodów. W efekcie dyrektorzy placówek coraz częściej ostrzegają o ryzyku utraty płynności finansowej, a konieczność ograniczania nadwykonań, czyli zabiegów ponad zakontraktowany limit, bezpośrednio wpływa na pacjentów oczekujących na leczenie.
Centralna e-rejestracja – nowe możliwości dla pacjentów
Mimo problemów budżetowych rok 2026 zapowiada się dla pacjentów jako czas realnych zmian w dostępie do specjalistów. Centralna e-rejestracja oznacza koniec „polowania na termin” przez telefon czy czekania w kolejkach przed przychodnią. System zintegrowany z Internetowym Kontem Pacjenta (IKP) i aplikacją mojeIKP umożliwi samodzielne wyszukanie dostępnych terminów i rezerwację wizyt przez internet. W razie potrzeby użytkownik będzie mógł szybko odwołać lub przenieść wizytę. Mechanizm działa w czasie rzeczywistym, dzięki czemu zwolnione terminy natychmiast będą ponownie dostępne, co ma skrócić kolejki.
Początkowo zmiany obejmą trzy obszary: pierwsze wizyty u kardiologa (z wymogiem e-skierowania), badania mammograficzne dla kobiet w wieku 45–74 lata oraz cytologię dla pań w wieku 25–64 lat. System pokaże dostępność specjalistów nie tylko w najbliższej przychodni, lecz także w innych placówkach, co pozwoli skrócić czas oczekiwania, jeśli pacjent zdecyduje się dojechać do innego miasta lub dzielnicy.
Interesującym rozwiązaniem jest funkcja „poczekalni”, która przy braku wolnych terminów automatycznie zapisze pacjenta na listę oczekujących i powiadomi go SMS-em lub przez aplikację, gdy tylko pojawi się miejsce u wybranego specjalisty. Narzędzie to ma też pomóc zmniejszyć problem nieodwołanych wizyt – o konieczności ich anulowania będzie przypominał nawet asystent głosowy.
Jak umówić wizytę u specjalisty? Harmonogram wdrożenia
Centralna e-rejestracja ambulatoryjnej opieki specjalistycznej to fundament ustawy z 26 września 2025 roku, która została niedawno podpisana przez prezydenta. Zakłada stopniowe rozszerzanie systemu. W drugiej połowie 2026 roku dołączą kolejne specjalizacje, m.in. choroby naczyń, choroby zakaźne, endokrynologia i nefrologia. Pełne wdrożenie ma nastąpić do końca 2029 roku, obejmując całą ambulatoryjną opiekę specjalistyczną.
Na razie e-rejestracją objęte będą tylko pierwsze wizyty; wizyty kontrolne będzie można umawiać bezpośrednio w poradniach. Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że centralizacja ma uporządkować system rejestracji i lepiej wykorzystać dostępne terminy.
Ważnym elementem reformy jest system dyscyplinujący świadczeniodawców. Placówki, które nie zintegrują się z Centralną E-Rejestracją (CeR), mogą od czerwca stracić finansowanie z NFZ. To ma wyeliminować dotychczasowe regionalne różnice w standardach rejestracji.
Eksperci zwracają jednak uwagę, że sam mechanizm e-rejestracji nie rozwiąże problemu ograniczonej liczby usług medycznych. Bez zwiększenia kontraktów i mocy przerobowych liczba dostępnych świadczeń się nie zwiększy, co może prowadzić do przesunięć rozliczeń NFZ na kolejne lata i wydłużania kolejek.
Wzrost składek zdrowotnych i jego wpływ na finansowanie systemu
Równolegle z wprowadzeniem e-rejestracji rząd planuje podnieść wpływy ze składek zdrowotnych. W 2026 roku minimalna składka dla przedsiębiorców ma wzrosnąć do około 432 zł miesięcznie, czyli o ponad 30% względem 2025 roku. Ministerstwo Zdrowia deklaruje, że ma to poprawić stabilność finansową publicznej ochrony zdrowia. Jednak dla wielu przedsiębiorców oznacza to rosnące obciążenia i niepokój o sytuację finansową ich firm.